ԵՂԻՇԵ ՉԱՐԵՆՑԻ «ԵՐԿԻՐ ՆԱԻՐԻ»-Ն ԵՎ ՔԱՂԱՔԻ ՊՈԵՏԻԿԱՆ ՍԻՄՎՈԼԻՍՏԱԿԱՆ ՎԵՊՈՒՄ1
DOI-:
https://doi.org/10.24234/journalforarmenianstudies.v1i64.89Հիմնաբառեր-:
Խորհրդապաշտություն, սիմվոլիստական վեպ, Եղիշե Չարենց, Անդրեյ Բելի, ուրբանիստական վեպ, տոպոլոգիա, նարատոլոգիա, երգիծաբանությունՎերացական
Ուսումնասիրության մեջ սիմվոլիստական ավանդույթի համատեքստում նորովի վերլուծվում է «Երկիր Նաիրի»-ն՝ բանաստեղծ Եղիշե Չարենցի միակ վեպը։ Թեև գրողի ամենավաղ շրջանի ստեղծագործությունը համարվում է խորհրդապաշտական գեղագիտության թերևս ամենամաքուր արտահայտությունը հայ պոեզիայում, այնուամենայնիվ գրականագետների կողմից ընդունված է եղել այն կարծիքը, որ մինչև վեպի ստեղծման տարիները (1921-1924) Չարենցն արդեն հեռացել էր գեղարվեստական այդ ուղղությունից։ Եզրակացնում ենք, որ «Երկիր Նաիրի» վեպը դրևորում է սիմվոլիստական արձակին բնորոշ մի քանի հատկանիշներ, այդ թվում՝ իմաստի բացահայտման բարդ գործընթաց, որը թաքնված է դիսկուրսային տարբեր շերտերի տակ և մասամբ կատարվում է ընթերցողին հասցեագրած հեղինակային միջամտություններով։ «Երկիր Նաիրի»-ի պատումային հյուսվածքը և սիմվոլիստական համակարգն ունեն ակնբախ զուգահեռներ մասնավորապես ռուս սիմվոլիստ Անդրեյ Բելիի «Պետերբուրգ» վեպի հետ։ Ինչպես վկայում են կենսագրական և գրական մի շարք փաստեր, Բելին կարևոր ազդեցություն է գործել երիտասարդ Չարենցի գեղարվեստական մտածողության վրա։ Քաղաքի տարածքը նկարագրելիս երկու հեղինակներն էլ կառուցում են ֆիզիկական և հոգևոր ներհյուսվող տոպոսներ՝ տպավորություն ստեղծելով, որ ինքը՝ քաղաքը, մթին նպատակներ է հետապնդում՝ ճակատագրական և պատրանքային ազդեցություն գործելով միամիտ բնակիչների, այդ թվում՝ երկու նարատորների վրա։ Թեև պետք չէ գերագնահատել Բելիի ազդեցությունը Չարենցի վրա, սակայն երկու վեպերի միջև հստակ նմանությունը ելակետ է նորովի անդրադառնալու «Երկիր Նաիրի»-ին՝ իբրև Չարենցի նախնական սիմվոլիստական հակումների բնական շարունակության։
Հղումներ
Alexanyan A. (2021), Eghishe Charency' & evropakan grakan avandowyt'y' /Yeghishe Charents and the European Literary Tradition/, Yerevan, Antares.
Ananyan G. (1979), Eghishe Charency' & r'ows grakanowt'yowny' /Yeghishe Charents and Russian Literature/, Yerevan. YSU publishing.
Bely A. (2016), Peterbowrg /Petersburg/, Armenian translation by Vartan Fereshetyan, Stepanakert,“Vogi-Nairi.”
Hishoghowt'yownner Charenci masin /Memoirs about Yeghishe Charents/ (1961), Yerevan, “Haypethrat”.
Murj (1923), Literary supplement, Yerevan, No. 5, page 36։
Voskanyan A. (2017), Charenci jhamanaky' /Charents’s Time/, Yerevan, “PrintInfo”.
Charents Ye. (1967), Erkeri jhoghovac'ow /Collected Works/, Volume 5, Yerevan, Armenian SSR Academy of Sciences Publishing.
Charents Ye. (1968), Erkeri jhoghovac'ow /Collected Works/, Volume 6, Yerevan, Armenian SSR Academy of Sciences Publishing.
Jrbashyan E. (1986), Eghishe Charenci steghc'agorc'owt'yan owghin /“Yeghishe Charents’s Creative Path”/ (Foreword to Yeghishe Charents, Collected Works in 4 volumes, Yerevan).
Kalantaryan Zh. (2012), Eghishe Charenc. Owsowmasirowt'yownner /Yeghishe Charents: Studies/, Yerevan, YSU publishing.
Alexandrov V. (1985), Andrei Bely, The Major Symbolist Fiction, Harvard University Press, Cambridge,.
Christa B. (2007), Andrey Bely and the Symbolist Movement in Russia, in The Symbolist Movement in the Literature of European Languages, Ed. Anna Balakian, Amsterdam, pages 381-398.
Dirks R. (2002), The Symbolist Novel as Secular Scripture: Huysmans, Wilde, and Bely. Doctoral dissertation, University of Alberta.
##submission.downloads##
Հրապարակված
Թողարկում
Բաժին
Արտոնագհր
Copyright (c) 2024 Հեղինակ և ամսագիր
Այս աշխատանքն արտոնագրված է որպես a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
