Ашуг Наапет Кучак и его песни
DOI:
https://doi.org/10.24234/journalforarmenianstudies.v5i59.18Ключевые слова:
Кучак из Вана, метрика ашугских песен, ямбо-анапестное стихосложение айренов, трехъязычный ашугАннотация
Наапет Кучак слагал песни, используя армянские, армяно-персидские, турецкие ашугские метрики: капуллама, варсаг, теджнис, дивани, дюбейт, а также другие разновидности ашугских песен, метрика которых полностью отличается и не имеет ничего общего с народно-поэтическим (гусанским) ямбо-анапестным стихосложением айренов. Следует отметить, что ашуг Кучак всегда ставил свое имя в конце песен, в то время как ни в одной рукописи, содержащей айрены, Кучак не упоминается как конкретный автор какого-либо отдельного айрена. Язык айренов – среднеармянский, между тем как язык песен, дошедших до нас под именем Кучака, – армянский, смешанный с древнеармянским, персидский и тюркский. Согласно преданиям, Наапет Кучак излечил жену султана своими песнями. Разумеется, песни Наапета звучали на турецком языке, как и многие дошедшие до нас его ашугские песни. Следовательно, Наапет Кучак был одним из первых армянских ашугов-певцов, самобытный ашуг, стоящий у истоков армянской ашугской школы, который не имеет никакого отношения к песенному искусству айренов. Таким образом, нам на сегодня известны 29 ашугских песен ашуга Кучака, которые написаны исключительно ашугской метрикой. 11 из них представляют собой песни на армянском языке, 1 – армяно-персидская песня и 17 песен написаны на турецком языке, который в ту эпоху был основным языком для ашугов. Что касается литературного наследия внука Кучака, то надо отметить, что об этом до нас никаких точных сведений не дошло.
Следовательно, Кучак из Вана (Ванеци Кучак) – родоначальник армянской ашугской песни, наш первый трехъязычный ашуг, дело которого впоследствии продолжил ашуг Саят-Нова, также писавший на трех языках.
Библиографические ссылки
Աբեղյան Մ., Երկեր, հտ. Բ, Ե., 1967:
Ազգագրական հանդես, գիրք 11, Թիֆլիս, 1904:
Ալիշան Ղ., Հուշիկք հայրենյաց հայոց, հտ. Բ, Վենետիկ, 1870:
Ամիրեան Խ., Թուրքալեզու հայ աշուղներ. Օսմանյան Կայսրութիւն. 16-20րդ դարեր, Փարիզ, 1993:
«Անահիտ», 1907, թիվ 6-7:
Ապպասով Իսրաֆիլ, Ազէրպայճան Ֆօլկլօրու XIX Էսր Էրմէնի Մէնպալէրինտէ, Բաքու, 1977:
Գանձարան հայ հին բանաստեղծության, աշխ. Պ. Խաչատրյանի, Ե., 2000:
«Գարուն», 1979թ. թիվ 3:
Գրիգորյան Շ., Հայ աշուղական գրականության պատմություն, Ե., 2002:
Գրիգորյան Շ., Հայ հին գուսանական երգեր, Ե., 1971:
Գրիգորյան Շ., Ո՞վ է, ի վերջո, Նահապետ Քուչակը, Լրաբեր հասարակական գիտությունների, Ե., 1984, № 7:
Գրիգորյան Շ., Ո՞վ է իրականում Նահապետ Քուչակը, Բազմավեպ, 2000, ՃԾԸ 1-4:
Եգանյան Օ., Նահապետ Քուչակի հայատառ թուրքերեն տաղերը, Բանբեր Մատենադարանի, թիվ 5, 1960:
Երևանլի Ա., Հայ-ադրբեջանական ժողովրդական բանահյուսության կապերը, Эрмэни-азэрбайчан шифаhи халг эдэбийяты элагэлэри, Երևան, 1958:
Թադևոսյան Հովհ., Քուչակ Նահապետի երգերը, Թիֆլիս, 1903:
«Լումայ», 1902, թիվ 5:
«Ծաղկաքաղ Վասպուրականի հայ ժողովրդական բանահյուսության» ժողովածուն, Էջմիածին, 1917:
Կոստանյանց Կ., Միջնադարյան հայոց տաղեր ու ոտանավորներ, պրակ Ա և Բ, Թիֆլիս, 1892:
Հայ աշուղներ, անտիպ յերգերի ժողովածու, Ա, հավաքեց յեվ կազմեց Գ. Թարվերդյան, յԵրեվան, 1937:
Հայերեն ձեռագրերի ԺԷ դարի հիշատակարաններ, հտ. Բ, Ե., 1978:
Հայրեններ, աշխ. Աս. Մնացականյանի, Ե., 1995:
Հարությունյան Ս., Նահապետ Քուչակ, տե´ս Հայկական սովետական հանրագիտարան, հտ. 8, Ե., 1982:
Հարությունյան Ս., Հայրենների խնդիրը և Ասատուր Մնացականյանի գիտական նոր համահավաքը, Պատմա-բանասիրական հանդես, 1996, թիվ 1-2:
Ղանալանյան Ա., Ավանդապատում, Ե., 1969:
«Ճռաքաղ», 1861-1862, հտ. Գ:
Մկրյան Մ., Նահապետ Քուչակ, տե´ս Հայ մշակույթի նշանավոր գործիչները V-XVIII դարեր, Ե. 1976:
Մնացականյան Աս., Հայրենների և Նահապետ Քուչակի մասին, Պատմա-բանասիրական հանդես, Ե., 1958, թիվ 2:
Մնացականյան Աս., Միջնադարյան սիրո հայրենների անդրանիկ ժողովածուն և հայրենների հարցը, տե´ս Էջեր հայ ժողովրդի պատմության և բանասիրության, Ե., 1971:
Մնացականյան Աս., Հայ միջնադարյան հանելուկներ, Ե., 1980:
Նահապետ Քուչակի բանաստեղծական աշխարհը, աշխ. Հ. Թամրազյանի, Ե., 2001:
Չոպանյան Ա., Նահապետ Քուչակի դիվանը, Փարիզ, 1902:
Չոպանյան Ա., Հայրեններու բուրաստանը, Փարիզ, 1940:
Պալյան Տ., Անյիշատակ հայ աշուղ մը, Հանդես ամսօրյա, 1897:
Պողարեան Ն., Մայր ցուցակ ձեռագրաց սրբոց Յակոբեանց, հտ. Զ, Երուսաղեմ, 1972:
Ստեփանյան Ի., Նահապետ Քուչակի երեք թուրքերեն տաղի թարգմանության փորձ, տե´ս http://www.sayat-nova.am/nm-5.html:
Տևկանց Ա., Հայերգ, մեղեդիք, տաղք և երգք, Թիֆլիս, 1882:
«Ցուցակ ձեռագրաց Մաշտոցի անվան Մատենադարանի», հտ. Ա. Ե., 1965:
Ուշ միջնադարի հայ բանաստեղծությունը, աշխ. Հ. Սահակյանի, հտ. Ա., Ե., 1986:
Քիպարեան Կ., Պատմութիւն հայ հին գրականութեան, Վենետիկ, 1992:
Ֆրիկ, Դիվան աշխատասիրությամբ Տիրայր Արքեպիսկոպոսի, Նյու-Յորք, 1952:
Azad Nəbiyev, Azərbaycan xalq ədəbiyyatı, II hissə, Bakı, 2006:
Azərbaycan dastanları (toplayib nəşrə hazirlayan A. Nəbiyev-dir), Bakı, 1977:
El Çələngi. Dünya uşaq ədəbiyyatı kitabxanası, Bakı, 1983:
Əzizə Cəfərzadə, Azərbaycanın aşıq və şair qadınları, Bakü, 1974:
Mehmet Bayrak, Alevi-Bektasi Edebiyatında Ermeni Aşıkları (Aşuğlar), Ankara, 2005:
Pamukciyan K., Ermeni Harfli Türkçe Metinler, Aras yay. Ist., s. 107:
Vasfi Mahir Kocatürk, Saz Şiiri Antolojisi, Ayyıldız, Mtb. Ank. 1963:
Загрузки
Опубликован
Выпуск
Раздел
Лицензия
Copyright (c) 2022 Автор и журнал
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Некоммерческое использование») 4.0 Всемирная.
