Աշուղ նահապետ քուչակը և իր երգերը

##article.authors##

  • Վանո Եղիազարյան ՀՊՄՀ

DOI-:

https://doi.org/10.24234/journalforarmenianstudies.v5i59.18

Հիմնաբառեր-:

Վանեցի Քուչակ, աշուղական երգերի տաղաչափություն, հայրենների յամբ-անապեստյան տաղաչափություն, եռալեզու աշուղ

Վերացական

Հայ աշուղ Քուչակին և (կամ) նրա ստեղծագործությանն անդրադարձել են Ղ. Ալիշանը, Ա. Տևկանցը, Կ. Կոստանյանցը, Տ. Պալյանը, Մ. Աբեղյանը, Հովհ. Թադևոսյանը, Ա. Չոպանյանը, Հ. Աճեմյանը, Տիրայր արքեպիսկոպոս Տեր-Հովհաննիսյանը, Աս. Մնացականյանը, Օ. Եգանյանը, Շ. Գրիգորյանը, Մ. Մկրյանը, Ս. Հարությունյանը, Հ. Սահակյանը, Կ. Քիպարյանը, Պ. Խաչատրյանը, Խ. Ամիրյանը, Հ. Թամրազյանը և այլք, նաև թյուրքալեզու գրականության մեջ :

Նահապետ Քուչակի աշուղական երգերի քննությամբ է պայմանավորված սույն հոդվածի արդիականությունը, որով ևս հիմնավորապես հերքվում է հայրենների` Նահապետ աշուղ Քուչակին վերագրելու վարկածը:

Ուստի մեր նպատակն է ընդգծել, որ հայագիտության մեջ Քուչակին թյուրիմացաբար վերագրված հայրենները նրա երգերը չեն. Քուչակ Վանեցին մի ինքնատիպ աշուղ է, որը գրել է հայերեն, հայերեն-պարսկերեն և թյուրքերեն աշուղական երգեր: Մեր ուսումնասիրության խնդրո առարկան աշուղ Քուչակ Վանեցու անձի և նրա աշուղական երգերի քննությունն է, որ կատարում ենք պատմական, պատմահամեմատական, կուլտուր-պատմական մասնագիտական և վերլուծական, համադրական ընդհանուր մեթոդների կիրառմամբ:

 

Հղումներ

Աբեղյան Մ., Երկեր, հտ. Բ, Ե., 1967:

Ազգագրական հանդես, գիրք 11, Թիֆլիս, 1904:

Ալիշան Ղ., Հուշիկք հայրենյաց հայոց, հտ. Բ, Վենետիկ, 1870:

Ամիրեան Խ., Թուրքալեզու հայ աշուղներ. Օսմանյան Կայսրութիւն. 16-20րդ դարեր, Փարիզ, 1993:

«Անահիտ», 1907, թիվ 6-7:

Ապպասով Իսրաֆիլ, Ազէրպայճան Ֆօլկլօրու XIX Էսր Էրմէնի Մէնպալէրինտէ, Բաքու, 1977:

Գանձարան հայ հին բանաստեղծության, աշխ. Պ. Խաչատրյանի, Ե., 2000:

«Գարուն», 1979թ. թիվ 3:

Գրիգորյան Շ., Հայ աշուղական գրականության պատմություն, Ե., 2002:

Գրիգորյան Շ., Հայ հին գուսանական երգեր, Ե., 1971:

Գրիգորյան Շ., Ո՞վ է, ի վերջո, Նահապետ Քուչակը, Լրաբեր հասարակական գիտությունների, Ե., 1984, № 7:

Գրիգորյան Շ., Ո՞վ է իրականում Նահապետ Քուչակը, Բազմավեպ, 2000, ՃԾԸ 1-4:

Եգանյան Օ., Նահապետ Քուչակի հայատառ թուրքերեն տաղերը, Բանբեր Մատենադարանի, թիվ 5, 1960:

Երևանլի Ա., Հայ-ադրբեջանական ժողովրդական բանահյուսության կապերը, Эрмэни-азэрбайчан шифаhи халг эдэбийяты элагэлэри, Երևան, 1958:

Թադևոսյան Հովհ., Քուչակ Նահապետի երգերը, Թիֆլիս, 1903:

«Լումայ», 1902, թիվ 5:

«Ծաղկաքաղ Վասպուրականի հայ ժողովրդական բանահյուսության» ժողովածուն, Էջմիածին, 1917:

Կոստանյանց Կ., Միջնադարյան հայոց տաղեր ու ոտանավորներ, պրակ Ա և Բ, Թիֆլիս, 1892:

Հայ աշուղներ, անտիպ յերգերի ժողովածու, Ա, հավաքեց յեվ կազմեց Գ. Թարվերդյան, յԵրեվան, 1937:

Հայերեն ձեռագրերի ԺԷ դարի հիշատակարաններ, հտ. Բ, Ե., 1978:

Հայրեններ, աշխ. Աս. Մնացականյանի, Ե., 1995:

Հարությունյան Ս., Նահապետ Քուչակ, տե´ս Հայկական սովետական հանրագիտարան, հտ. 8, Ե., 1982:

Հարությունյան Ս., Հայրենների խնդիրը և Ասատուր Մնացականյանի գիտական նոր համահավաքը, Պատմա-բանասիրական հանդես, 1996, թիվ 1-2:

Ղանալանյան Ա., Ավանդապատում, Ե., 1969:

«Ճռաքաղ», 1861-1862, հտ. Գ:

Մկրյան Մ., Նահապետ Քուչակ, տե´ս Հայ մշակույթի նշանավոր գործիչները V-XVIII դարեր, Ե. 1976:

Մնացականյան Աս., Հայրենների և Նահապետ Քուչակի մասին, Պատմա-բանասիրական հանդես, Ե., 1958, թիվ 2:

Մնացականյան Աս., Միջնադարյան սիրո հայրենների անդրանիկ ժողովածուն և հայրենների հարցը, տե´ս Էջեր հայ ժողովրդի պատմության և բանասիրության, Ե., 1971:

Մնացականյան Աս., Հայ միջնադարյան հանելուկներ, Ե., 1980:

Նահապետ Քուչակի բանաստեղծական աշխարհը, աշխ. Հ. Թամրազյանի, Ե., 2001:

Չոպանյան Ա., Նահապետ Քուչակի դիվանը, Փարիզ, 1902:

Չոպանյան Ա., Հայրեններու բուրաստանը, Փարիզ, 1940:

Պալյան Տ., Անյիշատակ հայ աշուղ մը, Հանդես ամսօրյա, 1897:

Պողարեան Ն., Մայր ցուցակ ձեռագրաց սրբոց Յակոբեանց, հտ. Զ, Երուսաղեմ, 1972:

Ստեփանյան Ի., Նահապետ Քուչակի երեք թուրքերեն տաղի թարգմանության փորձ, տե´ս http://www.sayat-nova.am/nm-5.html:

Տևկանց Ա., Հայերգ, մեղեդիք, տաղք և երգք, Թիֆլիս, 1882:

«Ցուցակ ձեռագրաց Մաշտոցի անվան Մատենադարանի», հտ. Ա. Ե., 1965:

Ուշ միջնադարի հայ բանաստեղծությունը, աշխ. Հ. Սահակյանի, հտ. Ա., Ե., 1986:

Քիպարեան Կ., Պատմութիւն հայ հին գրականութեան, Վենետիկ, 1992:

Ֆրիկ, Դիվան աշխատասիրությամբ Տիրայր Արքեպիսկոպոսի, Նյու-Յորք, 1952:

Azad Nəbiyev, Azərbaycan xalq ədəbiyyatı, II hissə, Bakı, 2006:

Azərbaycan dastanları (toplayib nəşrə hazirlayan A. Nəbiyev-dir), Bakı, 1977:

El Çələngi. Dünya uşaq ədəbiyyatı kitabxanası, Bakı, 1983:

Əzizə Cəfərzadə, Azərbaycanın aşıq və şair qadınları, Bakü, 1974:

Mehmet Bayrak, Alevi-Bektasi Edebiyatında Ermeni Aşıkları (Aşuğlar), Ankara, 2005:

Pamukciyan K., Ermeni Harfli Türkçe Metinler, Aras yay. Ist., s. 107:

Vasfi Mahir Kocatürk, Saz Şiiri Antolojisi, Ayyıldız, Mtb. Ank. 1963:

##submission.downloads##

Հրապարակված

2022-12-16