ՁԱՅՆԱՎՈՐՆԵՐԻ ՀՆՉՅՈՒՆԱՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆԸ 12-16-ՐԴ ԴԴ. ՀԱՅԵՐԵՆ ՎԻՄԱԿԱՆ ԱՐՁԱՆԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՒՄ
DOI-:
https://doi.org/10.24234/journalforarmenianstudies.v3i62.58Հիմնաբառեր-:
հնչյունափոխություն, ա, ո, ե, է, ի, ու ձայնավորներ, բառաձև, ձայնավորի սղում, անկում, այլ հնչյունի վերածումՎերացական
Հայերեն վիմական արձանագրություններն արժեքավոր տեղեկություններ են պարունակում ոչ միայն հայ ժողովրդի սոցիալ-տնտեսական, քաղաքական կյանքի, կենցաղավարման որոշ առանձնահատկությունների, այլև նրա լեզվամտածողության, լեզվական որոշ օրինաչափություների վերաբերյալ:
Գրաբարյան լեզվական մի շարք իրողություններ արձանագրություններում ունեն յուրօրինակ արտահայտության ձևեր: Դրանցից սույն աշխատանքում ուսումնասիրել ենք գրաբարի՝ 12-16-րդ դդ. հայերեն վիմական արձանագրություններում (այսուհետ՝ Արձանագրություններ) հիշատակված ձայնավորների հնչյունափոխական այնպիսի արտահայտություններ, որոնք դրսևորվել են նորահայտ կազմություններում։
Ուսումնասիրությունից պարզ է դառնում, որ գրաբարի ձայնավորները (ա, ո, ե, է, ի, ու) Արձանագրություններում հնչյունափոխվել են՝ պայմանավորված ժողովրդախոսակցական լեզվի ներթափանցմամբ, այլ լեզուների փոխազդեցությամբ և արձանագրողների լեզվական որոշ իրողությունների ընկալման առանձնահատկություններով:
Ուսումնասիրության նյութը քաղել ենք «Դիվան հայ վիմագրության» մատենաշարի պրակներից:
Հղումներ
Աղայան Է., Բացատրական բառարան, 1976, հ. 2: http://www.nayiri.com/imagedDictionaryBrowser.jsp?dictionaryId=24&dt=HY_HY&query=%D5%B4%D5%B8%D5%B0%D6%80
Աճառյան Հ., Հայոց անձնանունների բառարան, հ. 1, Եր., 1942։
Այտընյան Ա., Քննական քերականութիւն աշխարհաբար կամ արդի հայերէն լեզուի, Վիեննա, 1866։
Ավագյան Ս., Վիմական արձանագրությւնների հնչյունաբանություն, Եր., 1973:
Բարսեղյան Հ., Հակոբյան Թ., Մելիք-Բախշյան Տ., Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, Եր., 1986։
Ղազարյան Ս., Միջին հայերեն, Հայկական ՍՍՌ ԳԱ Հրատարակչություն, Երևան, 1960։
Ղազարյան Ռ., Ավետիսյան Հ., Միջին հայերենի բառարան, Եր., 2009:
Ղարիբյան Ա., Հայ բարբառագիտություն, Եր., 1953 http://tert.nla.am/archive/armbook/hay%20barbaragitutyun-1953.pdf:
Մուրադյան Հ., Հայոց լեզվի պատմական քերականոթյուն, հ. 1, Եր., 1982։
Սուրհանդակ Բիւզանդեան, լրագիր տէրութեանն Օսմանեան, https://arar.sci.am/dlibra/publication/296162/edition/271778/content
Աւգերեան Հ., Աւետիքեան Գ., Սիւրմէլեան Խ., Նոր բառգիրք Հայկազեան լեզուի, Վենետիկ, 1836, Հ. 2 ՆՀԲ։
http://www.nayiri.com/imagedDictionaryBrowser.jsp?dictionaryId=26
##submission.downloads##
Հրապարակված
Թողարկում
Բաժին
Արտոնագհր
Copyright (c) 2023 Հեղինակ և ամսագիր
Այս աշխատանքն արտոնագրված է որպես a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
