ԱԲԳԱՐ ԴՊԻՐ ԹՈԽԱԹԵՑՈՒ ՏՊԱԳՐԱԿԱՆ ԳՈՐԾԻ ԿՐԹԱԿԱՆ ԱՐԺԵՔԸ
DOI-:
https://doi.org/10.24234/journalforarmenianstudies.v2i65.111Հիմնաբառեր-:
գրատպություն, գործառնականություն, կրթություն, ժանր, համատեքստ, հասցեականություն, միջնադարյան գրականություն, սկզբնավորումՎերացական
Սույն հոդվածում քննել ենք Աբգար Դպիր Թոխաթեցու տպագրական գործն ու վերջինիս կրթական արժեքը: Անդրադառնալավ նրա տպագրած գրքերին՝ դրանք դիտարկել ենք իբրև Հակոբ Մեղապարտի սկսած տպագրական գործի շարունակություն, և Աբգար Դպիր Թոխաթեցու ծավալված գործունեությունը գնահատել մշակութաբանական, կրթական, սոցիալական, քաղաքական գործառնականության տեսանկյունից՝ նախևառաջ կարևորելով մեր հոդվածի բուն նպատակադրումը՝ կրթական արժեքի վերհանումը: Այն փաստը, որ Աբգար Դպիր Թոխաթեցու տպագրած գրքերի մեծ մասը մեզ չի հասել կամ հասել է թերություններով ու պակասություններով, կամ դրանց մասին կարելի է գաղափար կազմել միայն ականատեսների նկարագրություններով ու տարբեր վկայություններով, փոքր-ինչ խոչընդոտում է որոշ հարցերի, մանավանդ՝ հայ գրականության ընդգրկումների ամբողջական վերլուծության հնարավորությունը: Մյուս կողմից՝ քանի որ Աբգար Դպիր Թոխաթեցին Հակոբ Մեղապարտի սկսած տպագրական գործի շարունակողն էր ոչ միայն բուն առումով, այլև գործառնական ամենատարբեր հատույթների ընդգրկման, գաղափարական, կրթական տեսանկյունից, ապա հայ գրատպության արշալույսի այդ երկու նշանավոր գործիչների տպագրած գրքերի զուգադրմամբ՝ երբեմն հնարավոր է որոշակի ամբողջականություն ապահովել պատկերացումների ու սկզբունքների տեսանկյունից: Պետք է ընդգծել, որ այս ժամանակաշրջանում տպագրված կամ հրատարակած գրքերը նախևառաջ հատկանշվել են բարձր գործառնականությամբ, ոչ մի գիրք ինքնանպատակ կերպով լույս չի տեսել: Աբգար Դպիր Թոխաթեցու տպագրական գործը, իր հերթին, ավելի ընդարձակեց հայ գրքի գործառնականությունն ու բարձրացրեց վերջինիս կրթական, ուսումնական արժեքը: Ուստի, այս ժամանակահատվածի հայ գրատպության գրեթե յուրաքանչյուր փաստ, անկախ այն բանից՝ պահպանվել է, թե ընդամենը հիշատակված կամ նկարագրված է, դիտարկելի է մշակութային և կիրառական լայն համատեքստում:
Հղումներ
Devrikyan V. (2012), Hay girqy' ashxarhi xachmerowknerowm /The Armenian Book in the World Crossroads/, Part I, From Venice to Rome (16th century), Zangak ed.
Zardaryan V. (1512-1933), Yishatakaran /Memoirs/, Gahire.
Zarphanaliyan G. (1895), Patmowt'iwn haykakan tpagrowt'ean skzbnaworowt'ene'n minch ar' mez /History from the beginning of Armenian printing to us/, Venice, Mkhitarian ed.
Ishxanyan R. (2012), Hay grqi patmowt'yown /History of the Armenian book/, Yerevan, Antares ed.
Father G. Govrikyan (1888), Hay tpagrowt'ean noragiwt eraxayriq /The innovative value of Armenian printing/, Handes Amsorea, Vienna, № 8, August, p. 140.
Levonyan G. (1958), Hay girqy' & tpagrowt'yan arvesty' /The Armenian book and the art of printing/, Yerevan, Haypethrat ed.
Melkumyan K. (2024), Hay grakanowt'yowny' Hakob Meghaparti hratarakac' grqerowm /Armenian literature in the books published by Hakob Meghapart/, Literary journal, N 28, Gitutyun ed., p. 213.
Voskanyan N., Korkotyan K., Savalyan A. (1988), Hay girqy' 1512-1800 t'vakannerin /The Armenian Book in 1512-1800 years/, Yerevan.
«Saghmosaran» /Psalms/ (1565-1566), Venice, ed. by Abgar Dpit Tokhateci, https://www.kb.dk/e-mat/mas/201001402230.pdf
Tagharan /Hymnal/ (1513), Venice, Mxit'arean tparan.
##submission.downloads##
Հրապարակված
Թողարկում
Բաժին
Արտոնագհր
Copyright (c) 2024 Հեղինակ և ամսագիր
Այս աշխատանքն արտոնագրված է որպես a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
