ՀՈԳԵԲԱՆԱԿԱՆ ՀԱՆԳՈՒՅՑՆԵՐԻ ՌԱՑԻՈՆԱԼԻՍՏԱԿԱՆ ԼՈՒԾՈՒՄՆԵՐԸ ՆԱՐ-ԴՈՍԻ «ՃՇՄԱՐԻՏ ԲԱՐԵԿԱՄԸ», «ՔՆՔՈՒՇ ԼԱՐԵՐ», «ԶԱԶՈՒՆՅԱՆ» ԵՐԿԵՐՈՒՄ (ՆՎԻՐՎՈՒՄ Է ՆԱՐ-ԴՈՍԻ ՄԱՀՎԱՆ 90-ԱՄՅԱ ՏԱՐԵԼԻՑԻՆ)
DOI-:
https://doi.org/10.24234/journalforarmenianstudies.v2i65.108Հիմնաբառեր-:
բանականություն, ներաշխարհ, հոգեբանական դրամա, պայքար, բարոյափիլիսոփայություն, մեղավոր սեր, բնազդ, փորձություն, արթնացումՎերացական
Ներկա հրապարակման նպատակն է նոր տեսանկյունից ուսումնասիրել ու արժևորել Նար-Դոսի խնդրո առարկա վեպերը: Գրականագիտությունը հպանցիկ է անդրադարձել դրանց և այդ երկերի վերաբերյալ սահմանափակվել է միայն գաղափարագեղարվեստական և ճանաչողական ամփոփ խոսքով։ Ուշարժան է, որ Նար-Դոսի` սիրո թեման արծարծող գրեթե բոլոր ստեղծագործություններում ակնառու է բանականության (հավատ, կրոն, բարոյականություն, հասարակական կարծիք) և բնության (զգացողություն ու ցանկություն) բախումը։ Հեղինակը հիշյալ վեպերում դիտարկում է բարոյահոգեբանական տարաբնույթ երևույթներ, ուր առանցքային են ռացիոնալիստական լուծումները։ Առհասարակ մարդն ամբողջ կյանքում միշտ խուսափում է փորձությունից, սակայն փորձության առկայությունը մարդուն տալիս է ընտրության երկու հնարավորություն` կա՛մ հաղթահարել այն, կա՛մ կործանվել դրա ճանապարհին։ Նար-Դոսը մեղավոր սիրո ալեկոծումներին տրված իր հերոսներին տանում է փորձության «հաղթահարման» դժվարին ճանապարհով, որի վերջնակետը հատկանշվում է ներաշխարհային արթնացմամբ։ Այստեղ ակնհայտ է, որ մեծ արթնացումին նախորդում է փորձության հանդիպելու պարտադրանքը։ Հատկանշական է, որ եթե «Ճշմարիտ բարեկամը» և «Քնքուշ լարեր» երկերում գիտակցված անձնազոհությունը վերածվում է գաղափարական լուծման, ապա «Զազունյան» վեպում այդ գիտակցված անձնազոհությունը ընկալվում է որպես ինքնազոհողություն։ Անկախ սեռերի տարբերությունից` դրսևորվում է նույն հոգեբանությունն ու տառապանքը. մի կողմից` հանկարծահաս բուռն և անդիմադրելի սեր, մյուսից` սիրելի ընտանիք։ Ուսումնասիրության արդյունքում եզրակացվել է, որ հանկարծահաս կրքի տեսքով ի հայտ եկող և բանականությանն ու բարոյականությանը հակադրվող մեղավոր սերը, չունենալով հոգևոր և մարմնական միաձուլում, որքան էլ պայքարում է, այնուամենայնիվ տեղի է տալիս, և բանականությունը հաղթում է բնությանը։
Հղումներ
Balzac O. (1992), Eresnamya kiny', Shagreni kashin /The Thirty Year Old Woman, The Skin of Shagreen/, Novells, Yerevan, Nairi Publishing House.
Hovhannisyan G. (1959), Nar-Dos /Nar-Dos/, Yerevan, Armenian SSR Publishing House.
Hovsepyan G. (1961), Nar-Dos /Nar-Dos/, Yerevan, Haypethrat.
Nar-Dos (1968), Erkeri jhoghovac'ow hing hatorov /Collection of Works in five volumes/, no. 1, Yerevan, Armenia Publishing House.
Nar-Dos (1968), Erkeri jhoghovac'ow hing hatorov /Collection of Works in five volumes/, vol. 2, Yerevan, Armenia Publishing House.
Nar-Dos (1968), Erkeri jhoghovac'ow hing hatorov /Collection of Works in five volumes/, no. 3, Yerevan, Armenia Publishing House.
Nar-Dos (1971), Erkeri jhoghovac'ow hing hatorov /Collection of Works in five volumes/, no. 5, Yerevan, Armenia Publishing House.
Sargsyan S. (1973), Nar-Dos /Nar-Dos/, Yerevan, Armenia Publishing House.
Sarinyan S. (2008), P'ilisop'ayakan hosqy' Nar-Dosi gegharvestowm /Philosophical Stream in Nar-Dos’ Aesthetics/, Historical-Philological Journal, Yerevan, N 2։
Safaryan V. (2021), Groghi & kerpari anhatakanowt'yowny' (Mowracan. Nar-Dos) /The personality of the writer and character (Muratsan: Nar-Dos)/, Yerevan, YSU Publishing House.
Terteryan A. (1980), Erker /Creations/, Yerevan, Yerevan University Publishing House.
MAGAZINES
"Grakan arshav" /"Literary Campaign"/ (1931), Tiflis, No. 10-11, June.
"Nor-Dar" (1886), Tiflis, numbers 31-35. DOI: https://doi.org/10.1038/035031a0
"Patma-banasirakan han¬des" /"Historical-philological conference"/ (2008), Yerevan, No. 2.
##submission.downloads##
Հրապարակված
Թողարկում
Բաժին
Արտոնագհր
Copyright (c) 2024 Հեղինակ և ամսագիր
Այս աշխատանքն արտոնագրված է որպես a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
