«ՇԻԼԻՈՆԻ ԿԱԼԱՆԱՎՈՐԸ» ՊՈԵՄԻ ԹԱՐԳՄԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ԻԲՐԵՎ XIX ԴԱՐԱՎԵՐՋԻ ԻՐԱԴԱՐՁՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՀՈԳԵԲԱՆԱԿԱՆ ԱՐՁԱԳԱՆՔ
DOI-:
https://doi.org/10.24234/journalforarmenianstudies.v2i65.103Հիմնաբառեր-:
Ջ. Բայրոն, Հ. Թումանյան, թարգմանություն, «Շիլիոնի կալանավորը», աղետալի իրողությունների արձագանք, ազատության իրավունք, հումանիզմՎերացական
Հ. Թումանյանի կողմից Բայրոնի «Շիլիոնի կալանավորը» ստեղծագործության թարգմանությունը մինչ օրս հանդիսանում է սույն երկի հայերեն միակ թարգմանությունը: Հոդվածի նպատակն է բացահայտել պոեմի՝ իբրև թարգմանական երկի ընտրության դրդապատճառներն ու փաստական իրողությունները, որոնք տեղի են ունեցել ավելի քան 100 տարի առաջ և այսօր էլ շարունակում են հետապնդել հայ ժողովրդին՝ դարձյալ կանգնեցնելով նրան գոյաբանական աղետալի խնդրի առջև:
Հոդվածի նպատակին հասնելու համար առաջադրել ենք մի շարք խնդիրներ, այն է՝ ա. ուսումնասիրել թարգմանական արվեստին վերաբերող տեսական գրականություն, նաև Ջ. Բայրոնի «Շիլիոնի կալանավորի» և Հ. Թումանյանի նույն ստեղծագործության թարգմանությանն ուղեկից գրաքննադատության արձագանքները, բ. բացահայտել թարգմանական երկի ընտրության հասարակական-քաղաքական դրդապատճառները, որոնց վրա խարսխվել են Թումանյանի գրական-ստեղծաբանական ընթացքի արժեքների ըմբռնման հայեցակետերը, գ. պատմահայաց քննությամբ համեմատել XIX և XXI դարերի մարդկային հասարակության նկարագիրը և ձևակերպել այն կարևոր հաղորդագրությունը, որ մեզ են թողնում երկու հանճարները՝ Բայրոնը և Թումանյանը:
Հոդվածը եզրակացնում է, որ այսօր էլ՝ 21-րդ դարի աշխարհաքաղաքական հակասությունների, բախումների ու բռնությունների անվերջանալի ֆոնին, թե՛ բնագիր պոեմը, թե՛ նրա հայերեն թարգմանությունը հաստատուն վկայությունն են երկու մեծերի՝ Ջ. Բայրոնի և Հ. Թումանյանի՝ ինչպես մարդու ազգային արժանապատվության և ազատության բնական իրավունքի բարձր գիտակցության առկայության, այնպես և համամարդկային հումանիզմի, համաքրիստոնեական սիրո հաստատման: Մարդկությունը հետագա աղետից ու կործանումից փրկվելու համար պետք է վերադառնա իր նախաստեղծ անարատ կերպին:
Հղումներ
Bekaryan A. (2013), Bayrony' ev hay irakanowt'yowny' [Hayeren ev angleren] / Byron and the Armenian Reality [Armenian and English], Yerevan, YePH hrat.:
Tumanyan H. (2020), Erkeri liakatar jhoghovac'ow, h. 4 (Verakhmbagrvats hratarakutyun) / Complete Collection of Works, Vol. 4 (Revised Edition), Yerevan, «Antares» hrat.:
Tumanyan H. (1995), Erkeri liakatar jhoghovac'ow, h. 7 / Complete Collection of Works, Vol. 7, Yerevan, HH GAA «Gitutyun» hrat.:
Tumanyan H. (1997), Erkeri liakatar jhoghovac'ow, h. 9 / Complete Collection of Works, Vol. 9, Yerevan, HH GAA «Gitutyun» hrat.:
Tumanyan H. (1998). Owsowmnasirowt'yownner ev hraparakowmner, h. 9 / Tumanyan Studies and Publications, Vol. 5, Yerevan, HH GAA «Gitutyun» hrat.:
Terteryan A. (1980), Erker / Works, Yerevan, Yerevani hamalsarani hrat.:
Belinskiy V. (1955), Polnoye sobraniye sochineniy, t. VII / Complete Collection of Works, Vol. VII, Moscow, izd. AN SSSR.
Genneken E. (1892), Opyt postroyeniya nauchnoy kritiki (Estopsikhologiya) / Experience of Construction of Scientific Criticism (Estopsychology), SPb.
Kosikov G. (1987), Зарубежное литературоведение и теоретические проблемы науки о литератур / Foreign Literary Criticism and Theoretical Problems of Science about Literature, Moscow, Izdatel'stvo Moskovskogo universiteta.
Lyubimov N. (1982), Perevod – iskusstvo / Translation is an Art., Moscow, «Sovetskaya Rossiya».
Sent-Bev SH-O. (1970), Literaturnyye portrety.Kriticheskiye ocherki / Literary Portraits. Critical Essays, Moskva.
Gadamer H. (1962), Truth and Method, New York.
Gardwell R. (2004), The Reception of Byron in Europe, Volume I, II, New York.
##submission.downloads##
Հրապարակված
Թողարկում
Բաժին
Արտոնագհր
Copyright (c) 2024 Հեղինակ և ամսագիր
Այս աշխատանքն արտոնագրված է որպես a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
