ՄԵՍՐՈՊ ՄԱՇՏՈՑԻ ԴԱՐԱԿԱԶՄԻԿ ԳՅՈՒՏԸ՝ ԱԶԳԱՓՐԿՈՒԹՅԱՆ ՈՒՂԵՆԻՇ
DOI-:
https://doi.org/10.24234/journalforarmenianstudies.v4i63.69Հիմնաբառեր-:
Մեսրոպ Մաշտոց, Վաղարշ Գ, այբուբեն, թվային աղյուսակ, պետական հովանավորություն, Աստվածաշունչ, թարգմանություն, դպրաշինություն, տարածաշրջան, միջազգային գործունեությունՎերացական
Սույն աշխատությամբ գրերի գյուտի դիտարկումը բխում է անցյալի օրինակով նոր վերելք նախանշելու անհրաժեշտությունից: Մաշտոցի գործունեությունը քննվում է նրան սատարող Վռամշապուհ արքայի (այսուհետ՝ Վաղարշ Գ) [3] [8], և կաթողիկոս Սահակ Պարթևի համագործակցության լույսի տակ, քանի որ արքունիք-եկեղեցի միացյալ ուժերով հայ ազգն ունեցավ իր այբուբենն ու թվային աղյուսակը և անգամ պետականության կորստից հետո դարեր շարունակ ստեղծեց իր մեծ ու հզոր մշակույթը: Աշխատանքի նպատակն է ցույց տալ ճգնաժամային պահերին երկրի առջև ծառացող մարտահրավերների նմանությունը և հանուն համազգային շահի ներդաշնակ գործելու կարևորությունը: Դրա համար գրական աղբյուրներով ներկայացվել է V դարում տիրող եզրային` ազգին ուծացման տանող իրավիճակը, որին դեմ կանգնեց Վաղարշ Գ-ն: Նա, հակառակ իր ռազմատենչ եղբոր՝ Խոսրով Գ-ի, ցույց տվեց, թե հանդուրժում է 387 թ. երկրի կիսումը, բայց մերժեց օտար կրթությունը`հայոց դպրոցի կայացումը սկսելով այբուբենից: Դրա համար նա Մաշտոցին աշակերտների խմբով ուղարկեց արտասահման, 9 տարի (396-405) հոգաց նրանց ծախսերը, իսկ հետո լուծեց եկեղեցի-դպրոց-գրադարան բացելու բազմաճյուղ խնդիրները՝ պահպանելով խաղաղությունը ամբողջ տարածաշրջանում: Վաղարշ Գ-ի օրոք Մաշտոցն իրականացրեց գիտական և կազմակերպական իր փայլուն ծրագրերը, արքայի մահից հետո նորից դուրս եկավ միջազգային ասպարեզ, հանդիպեց Թեոդոս Բ կայսերը, վերացրեց Արևմտյան Հայաստանում դպրոցներ բացելու արգելքը, միավորեց երկրի հոգևոր կյանքը, իսկ վրացիների և աղվանների համար այբուբեններ ստեղծելով՝ լուծեց նաև նրանց լինելիության հարցը։
Հղումներ
Acharyan H. (1984), Hayoc grery'/ Armenian writings/, “Hayastan” ed., Yerevan, p. 400.
Ayvazyan S. (2003), Vani t'agavorowt'yan sepagir ard'anagrowt'yownnery' /Cuneiform Inscriptions of the Kingdom of Van/, YSU ed, Yerevan, p. 117.
Arshakowniner, Viqipedia /Arshakunis, Wikipedia/, 2023, viewed in June 2023.
Danielyan E., Vr'amshapowh arqayi petakan motecowmy' hay greri gyowtin /Vramshapuh king's state approach to the invention of Armenian writing/, Pan-Armenian Digital Library, viewed in June 2023.
Zinvac' owjher, Mec' Hayqi t'agavorowt'yan zinvac' owjhery' Arshakownineri o'roq /Armed Forces, Armed Forces of the Kingdom of Great Hayk under the Arshakunis/, Wikipedia, 2022, viewed in June 2023.
Ispiryan M. (2003), Arakelyan V., Marzakan hanragitaran /Sports Encyclopedia/, “Sos and Voga” ed., Yerevan, p. 254.
Khorenatsi Movses (1981), Hayoc patmowt'yown /History of Armenia/, YSU ed., Yerevan, p. 426.
M. Katvalyan, Vr'amshapowh /Vramshapuh/, Encyclopedia of Christian Armenia, p. 984, Yerevan, Chapter of the Arm. Enc. ed., 2002, 1072 p.
Koryun, (Armenian chroniclers) (1994), Varq S. Mesrop Mashtoci /Life of Mashtots/, “Hayastan” ed., Yerevan, p.177.
Harutyunyan A. (2006), Hay jhoghovrdi r'azmafizikakan dastiarakowt'yan mijocneri texnika-taktikakan gorc'oghowt'yownneri daskargowmy' /Classification of technical-tactical actions of means of military physical education of the Armenian people/, XXXIII republic of ASIPCS scientific method conference, Yerevan, pp. 83-86.
Ghafadaryan K. (1939), Haykakan gri skzbnakan tesaknery' /Early types of Armenian writing/, “Armfan” ed., Yerevan, p. 93.
Martirosyan H. (1978), Science begins in prehistory, “Sovetakan grogh” ed., Yerevan, 206 p.
R'azmakan xagher /War Games/, Wikipedia, 2023. Viewed in June 2023.
Ten H. (1936), Gegharvesti p'ilisop'ayowt'yowny' /Philosophy of Art/, Yerevan, “Pethrat” ed., p. 534.
Lazar Parpetsi (1982), Hayoc patmowt'yown. T'owght' Vahan Mamikonyanin /History of Armenia. Letter to Vahan Mamikonyan/, YSU ed., Yerevan, p.538.
##submission.downloads##
Հրապարակված
Թողարկում
Բաժին
Արտոնագհր
Copyright (c) 2024 Հեղինակ և ամսագիր
Այս աշխատանքն արտոնագրված է որպես a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
