Հովհաննես Կոզեռնի «Մեկնութիւն տոմարի» բնագիրը («Զի՞նչ է թուական»-ի խնդիրը)
DOI-:
https://doi.org/10.24234/journalforarmenianstudies.v5i59.25Հիմնաբառեր-:
Հովհաննես Կոզեռն Տարոնեցի, մեկնություն, «Մեկնութիւն տոմարի», Անանիա Շիրակացի, ձեռագիր, բնագիր, շարժական տոմար, անշարժ տոմարՎերացական
Սույն հոդվածի նպատակն է ներկայացնել Ժ.-ԺԱ. դդ. անվանի տոմարագետ Հովհաննես Կոզեռն Տարոնեցու ձեռագրագիտական ժառանգությունը՝ պահպանված Մաշտոցի անվան Մատենադարանի ձեռագրերում։ Առաջնային ենք համարել անդրադառնալ «Զի՞նչ է թուական» հարցադրմանը՝ ըստ Հովհաննես Կոզեռնի «Մեկնութիւն տոմարի» աշխատության։ Հարցն ուսումնասիրելու համար օգտվել ենք նշյալ մեկնության ինչպես արդեն հրատարակված բնագրերից, այնպես էլ երկու նոր ձեռագրերից, որոնք չեն օգտագործվել քննական և համեմատական բնագրերը կազմելիս։ Հոդվածում քննարկված է նաև Հայոց մեկ թվականի սկզբնավորման գաղափարը։ Հովհաննես Կոզեռնը ցույց է տվել այդ թվականի համապատասխան լինելը Հուլյան տոմարի 552/553 թվականին՝ Նավասարդի 1-ը զուգադրելով արքաների կառավարելու շրջանների տարբեր թվականների հետ։ Հոդվածում այդ տեղեկություններն ուսումնասիրվել և որոշ ճշտումների են ենթարկվել։
Հղումներ
ՄՄ ձեռ. Հմր 5809, թ. 78ա – 80բ, ԺԶ., ԺԷ. դդ., գրիչ՝ Պետրոս (ԺԷ. դ.), թերթ՝ 256, տող՝ 32, 20, 25, 38։
ՄՄ ձեռ. Հմր 8716, թ. 21ա – 24բ, ԺԷ. դար, գրիչ՝ Աստուածատուր Հալաթճի, թերթ՝ 129, տող՝ 24։
Մատթեոս Ուռհայեցի, Ժամանակագրություն, Երևան, «Հայաստան» հրատ., 1973, 376 էջ:
«Մատենագիրք Հայոց», ԺԱ. դար., հտ, ԺԶ., Երևան, «Նաիրի» հրատ., 2012, 1122 էջ:
Ստեփանոսի Տարոնեցւոյ Ասողկան, Պատմութիւն տիեզերական, Ս. Պետերբուրգ, 1885, 438 էջ։
Ցուցակ ձեռագրաց Մաշտոցի անվան Մատենադարանի, հ. Բ., Երևան, 1970, 1546 էջ։
բ) Ուսումնասիրություններ
«Ամենայն հայոց կաթողիկոսներ» հանրագիտարան, Ս. Էջմիածին, 2008, 256 էջ։
Բադալյան Հ., Օրացույցի պատմություն, Երևան, ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., 1970, 562 էջ:
Գալստյան Գ., Հովհաննես Կոզեռնը և նրա «Մեկնութիւն տոմարի» աշխատությունը, ՇՊՀ Գիտական տեղեկագիր, 2020, N 1, Պրակ Բ., էջ 77-94:
Գալստյան Գ., Հովհաննես Սարկավագի «Մեկնութիւն տումարիս Հայկազնեայ» երկը, Բանբեր Մատենադարանի, 33, Երևան, 2022, 425-445 էջեր։
Էյնաթյան Ջ., «Պատճէն տոմարի հայոց մեծացը» և նրա մի քանի մեկնությունները.-Լրաբեր/ Ե., 1976, էջ 77-88:
Էյնաթյան Ջ., Տիեզերագիտության և տոմարի մեկնություններ, Երևան, «Նաիրի» հրատ., 2015, 413 էջ:
Հայ ժողովրդի պատմություն, հ. Բ., Երևան, 1984, 768 էջ։
Հայկական սովետական հանրագիտարան, հտ. ԺԱ., Երևան, 1985, 719 էջ։
Սիմոնյան Գ., Վարդանյան Ռ., Հովհաննես Սարկավագի տոմարական ժառանգության մեջ առկա թվականության համակարգերը, Աստվածաբանության ֆակուլտետ, Տարեգիրք, Երևան, 2013, էջ 48-65 էջեր։
Սարգսյան Լ., Հայոց տոնացույցի ծագումն ու զարգացումը (4-8-րդ դդ.), Երևան, 2010, 300 էջ։
Վարդանյան Ռ., Կարախանյան Գ., Անանիա Շիրակացին և նրա «Քննիկոնը», Աճեմյան մատենաշար, հ. Ա., Երևան, 2002, 37-117 էջեր։
Վարդանյան Ռ., Հայոց տոմարական եղանակը. թարգմանական բնագրերի ժամանակը, Երևան, 1993, 84 էջ։
Վարդանյան Ռ., Հայոց տոնացույցը (4-18-րդ դարեր), Երևան, 1999, 647 էջ։
Քիւրտեան Յ., Յովհաննէս վարդապետ Կոզեռն.-Հանդէս ամսօրեայ, Վիեննա- Մխիթարեան տպարան, 1967/Ա, էջ 1-15:
«Քրիստոնյա Հայաստան» հանրագիտարան, Ս. Էջմիածին, 1994, 1200 էջ։
Օրմանյան Մ., Ազգապատում, հ. Ա, Ս. Էջմիածին, 2001, Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի հրատ., 1870 էջ:
##submission.downloads##
Հրապարակված
Թողարկում
Բաժին
Արտոնագհր
Copyright (c) 2022 Հեղինակ և ամսագիր
Այս աշխատանքն արտոնագրված է որպես a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
