ԲԱՅԻ ՍԵՌԻ ՎԻՃԱՀԱՐՈՒՅՑ ՀԱՐՑԵՐԸ ԱՐԵՎԵԼԱՀԱՅԵՐԵՆՈՒՄ. ՀԱՄԵՄԱՏՈՒԹՅՈՒՆ ԱՐԵՎՄՏԱՀԱՅԵՐԵՆԻ ՀԵՏ. ՍԵՌՈՐՈՇ ՄԱՍՆԻԿՆԵՐ
DOI-:
https://doi.org/10.24234/journalforarmenianstudies.v2i69.175Հիմնաբառեր-:
բայի սեռ, չեզոք, ներգործական, կրավորական, մասնիկ, բայ, ածանց, ուղիղ խնդիրՎերացական
Լեզուն կենդանի օրգանիզմ է և ժամանակի ընթացքում ենթակա է զանազան ազդեցությունների ու փոփոխությունների: Բայի սեռը առավել, քան լեզվական այլ միավոր կամ քերականական կարգ, բավականին փոփոխվել է տարիների ու հարյուրամյակների ընթացքում։ Եվ հիմա մենք ունենք վիճահարույց բազմաթիվ հարցեր՝ կապված բայի սեռորոշմանը։ Մեր աշխատանքի նպատակն է ցույց տալ այդ փոփոխությունները, հիմնավոր պատասխան տալ խնդրահարույց հարցերին։
Հիշենք՝ բայի սեռի կարգը ցույց է տալիս քերականական ենթակայի ու խնդրի, տրամաբանական սուբյեկտի և օբյեկտի փոխհարաբերությունը։ Այսինքն՝ սեռը արտահայտում է բայի՝ խնդիր վերցնելու հատկությունը և հարաբերությունը այդ խնդրի ու ենթակայի հետ:
Ներկայացնելով համառոտ ուսումնասիրություն նաև սեռորոշ մասնիկներից՝ տալու ենք սեռի կարգի քերականական կանոնիկ պատկերը թե՛ արևելահայերենում, թե՛ արևմտահայերենում։ Կան իրարամերժ կարծիքներ ու խիստ տարբեր տեսանկյուններ: Ի մի կբերենք սրանք, կամփոփենք, կհասկանանք՝ ինչպես են սեռորոշ մասնիկները օգնում՝ տարբերակելու բայի սեռը, պատասխանելու սեռին վերաբերող վիճահարույց բոլոր հարցերին։ Համառոտ կտանք նաև ժամանակակից հայերենի սեռերի ուսումնասիրության գործընթացի տասնամյակների պատկերը: Համեմատություններ կանենք արևմտահայերենի հետ ևս։
Հղումներ
Abeghyan M. (1965), Hayoc lezvi tesowt'yown /Theory of the Armenian Language/, Yerevan, "Mitq" Publishing House.
Abrahamyan A. (1962), Bayy' jhamanakakic hayerenowm /The Verb in Modern Armenian/, Yerevan, NAS Publishing House.
Aghayan E. (1967), Jhamanakakic hayereni holovowmy' ev xonarhowmy' /Inflection and Conjugation of Modern Armenian/, Yerevan, NAS Publishing House.
Acharyan H. (1940), Hayoc lezvi patmowt'yown /History of the Armenian Language/, Part 1, Yerevan, YSU Publishing House.
Acharyan H. (1951), Hayoc lezvi patmowt'yown /History of the Armenian/ Language, Part 2, Yerevan, YSU Publishing House.
Aytyan A. (1866), Qnnakan qerakanowt'iwn ashxarhabar kam ardi hayere'n lezowi /Examination Grammar of the World or Modern Armenian Language/, Yerevan, YSU Publishing House.
Avetisyan Yu. (2007), Arelahayereni ev arevmtahayereni zowgadrakan qerakanowt'yown /Comparative grammar of Eastern and Western Armenian/, Yerevan, YSU Publishing House.
Avetisyan Yu. (2024), Jhamanakakic hayoc lezow. D'evabanowt'yown /Modern Armenian language, Morphology/, Yerevan, “Zangak” Publishing House.
Barseghyan H. (1953), Ardi hayereni bayi ev xonarhman tesowt'yown /Theory of verb and conjugation in modern Armenian/, Yerevan, NAS Publishing House.
Gyulzatyan D. (2015), Ancoghakanowt'yan ev bayaser'i qerakanakan kargeri tipabanowt'yown /Typology of transitivity and verb gender grammatical orders/, “Banber”, No. 3, (102), YSU Publishing House., pp. 37-44.
Palasanyan S. (1906), Qerakanowt'iwn mayreni lezowi /Grammar of the native language/, 5th edition, Tbilisi, “Armenian Printing Company” Publishing House.
Sakapetoyan R. (2006), Arevmtahayereni dasagirq /Textbook of Western/ Armenian, Yerevan, YSU Publishing House.
##submission.downloads##
Հրապարակված
Թողարկում
Բաժին
Արտոնագհր
Copyright (c) 2025 ARMINE POGHOSYAN, ANI POGHOSYAN
Այս աշխատանքն արտոնագրված է որպես a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
